Η δική μου Αφρική

Κάθε φορά που επιστρέφω από την Αφρική έχω αντιφατικά, αντικρουόμενα συναισθήματα. Από τη μία μια απέραντη χαρά και έναν ενθουσιασμό για όσα μπορέσαμε να πετύχουμε και από την άλλη μια βαθιά μελαγχολία για το όσα γύρω μου παρατηρώ. Από τη μιά οι εικόνες της αποστολής. Η μικρή δική μας καθημερινότητα. Ένα μικρό θαύμα στο μέσο του πουθενά. Που στήθηκε με πείσμα, με δουλειά και με πολλή αγάπη. Ένα ακόμα ιατρείο που στήθηκε, το μικρό χειρουργείο που επιτέλους είναι έτοιμο, η άδεια για περισσότερα και καλύτερα φάρμακα που μπορούν να έρχονται από την πατρίδα, ο εξοπλισμός που έλειπε, η δεξαμενή για το καθαρό νερό, το κοντείνερ με τα τρόφιμα που επιτέλους έφθασαν από την Ελλάδα, ο μικρούλης που συνήλθε , το νέο μωρό που γεννήθηκε γερό. Μικρές στιγμές χαράς, και επιτυχίας που σε κάνουν να νοιώθεις πως αξίζει να προσπαθείς, πως έχει νόημα να είσαι εκεί, πως μπορείς να κάνεις την διαφορά. Και πολλή αγάπη και ευγνωμοσύνη. Που εισπράττεις καθημερινά. Απλόχερα. Γενναιόδωρα. Από ταπεινούς και καταφρονεμένους που συρρέουν από κάθε γωνιά για να δεχθούν έστω και κατ’ελάχιστο αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο και παραμένει ακριβό προνόμιο. Το δώρο της θεραπείας.

Η συνέχεια στην Απέναντι Όχθη

Αντζελίκ Κιτζό - «Η απληστία σκοτώνει τον κόσμο σας»

«Κάνε αυτό που έχεις στο μυαλό σου και μην ασχολείσαι με το τι θα πουν οι κριτικοί». Αυτά ήταν τα λόγια που της είπε κάποτε η φίλη της η Μίριαμ Μακέμπα. Και η Αντζελίκ Κιτζό ακολουθεί τη συμβουλή της. Το «Oyo», ο νέος της δίσκος, αποτελείται από τραγούδια που η ίδια διάλεξε, παλιές επιτυχίες των Αρίθα Φράνκλιν, Οτις Ρέντινγκ, Τζέιμς Μπράουν, Κέρτις Μέιφιλντ, Κάρλος Σαντάνα, Μίριαμ Μακέμπα...
«Τραγούδια που άκουγα μεγαλώνοντας στην πατρίδα μου, την Μπενίν», μας λέει η δυτικοαφρικανή τραγουδίστρια λίγο πριν έρθει στη χώρα μας για δυο συναυλίες (27-28 Απριλίου στο Gazarte - εισιτ.: 30, 40, 50, 60 ευρώ).

Βραβευμένη με Grammy, «πρώτη κυρία της Αφρικής» για το περιοδικό «Time», πρέσβειρα καλής θέλησης της UNICEF, με δεκάδες συνεργασίες (από τον Κουίνσι Τζόουνς και τον Πίτερ Γκάμπριελ ώς τον Γιουσού Ντουρ και τον Χέρμπι Χάνκοκ) και με οκτώ προσωπικούς δίσκους, η Κιτζό δεν παύει να ταξιδεύει. Από την περιοδεία της έκανε μια στάση για να μας μιλήσει:

- Είναι απαραίτητη μια οικουμενική αντίληψη για ν' αναδεικνύει κανείς με το τραγούδι του θέματα που είναι στην ατζέντα της Διεθνούς Αμνηστίας...

«Οι γονείς μου μου έμαθαν πως ο κόσμος είναι κάτι πολύ ευρύτερο απ' αυτό που αντικρίζουμε από την εξώπορτά μας. Ο πατέρας μου ήταν πολύ φιλελεύθερος. "Ο ρατσισμός", έλεγε, "είναι απλώς δικαιολογία για να μην καταβάλλουμε καμία προσπάθεια να γίνουμε καλύτεροι ως άνθρωποι". Σήμερα, ταξιδεύοντας τόσο, νιώθω όχι μόνο τον αντίκτυπο -ακόμα και μέσα στις πλούσιες χώρες- της υπερθέρμανσης του πλανήτη ή της φτώχειας αλλά και την έλλειψη αποφασιστικότητας ν' αλλάξουμε ό,τι είναι απειλή για την ανθρωπότητα. Θέλω το παιδί μου να μεγαλώσει σ' ένα περιβάλλον όπου κάθε αναπνοή του δεν είναι απειλή. Και αυτά υποστηρίζω τραγουδώντας. Προέρχομαι από μια προφορική παράδοση. Εμαθα ποια είμαι από τους παραδοσιακούς τραγουδιστές και τους παραμυθάδες, τους "ραψωδούς" της χώρας μου. Εκείνοι είναι η μνήμη και η φωνή του λαού».

Η συνέχεια στην Ελευθεροτυπία

Το ξύπνημα της Αφρικής

Στο προσκήνιο μιας άλλης επικαιρότητας η Αφρική, καθώς προετοιμάζεται να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου τον Ιούνιο.

Πολλά και τα άρθρα στον διεθνή Τύπο για τη φυσιογνωμία της μαύρης ηπείρου που καιρό τώρα εμφανίζεται ως ένα σύμπαν οικονομικών υποσχέσεων. Με πληθυσμό που το 2009 ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο ψυχές κι ώς το 2050 θα έχει υπερβεί τα 2 δισεκατομμύρια, είναι όντως μια δύναμη που κοιμάται. Τα τελευταία δέκα χρόνια μάλιστα, αναφέρουν πρόσφατες μελέτες, η πολύπαθη αλλά πλουσιότατη σε πρώτες ύλες ήπειρος, με προγράμματα και επενδυτικά ανοίγματα φιλοδοξεί να πει κάποτε πως η πείνα ανήκει πλέον στην ιστορία της. Αμερικανοί οικονομολόγοι επιμένουν ότι από το 2000 το ποσοστό του πληθυσμού που λιμοκτονεί έχει μειωθεί, ενώ έχουν κάπως αμβλυνθεί και οι ανισότητες σε όλη την ήπειρο. Οι προοπτικές, λένε οι αισιόδοξοι, δεν είναι ζοφερές. Η Αφρική έχει ελπίδες να μειώσει κατά 50% ώς το 2015, όπως προβλέπει το πρόγραμμα Millennium Development Goal, το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με ένα δολάριο την ημέρα. Οι ελπίδες είναι βάσιμες, τονίζουν αναλυτές σε σχετικό ρεπορτάζ του βρετανικού «Guardian», δεδομένου ότι από το 1995, αργά αλλά σταθερά η πείνα υποχωρεί. Νέα μελέτη του αμερικανικού Εθνικού Γραφείου Οικονομικής Ερευνας αποκαλύπτει ότι το ποσοστό του πληθυσμού που υποσιτίζεται σε ολόκληρη την Αφρική το 2006 ήταν κατά 30% μικρότερο από εκείνο του 1995 και ελαττωμένο κατά 28% σε σχέση με του 1990. Στέλεχος της Overseas Development Institute, αγγλικής δεξαμενής εγκεφάλων, δηλώνει, επίσης: η Αφρική είναι σε καλό δρόμο, η πείνα σιγά σιγά περιορίζεται.

Η συνέχεια στην Ελευθεροτυπία

Ο ρατσισμός καλά κρατεί

Δεκαέξι χρόνια μετά την πτώση του απαρτχάιντ και σχεδόν 60 μέρες πριν από τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, η Νότια Αφρική παλεύει ακόμη να κλείσει τις πληγές του παρελθόντος και να στρέψει το βλέμμα στο μέλλον.
Η δολοφονία, όμως, του λευκού ακροδεξιού ηγέτη Γιουτζίν Τερεμπλάνκε από δύο νεαρούς μαύρους την περασμένη εβδομάδα ξύπνησε αμαρτίες του παρελθόντος, που απειλούν να τη γυρίσουν είκοσι χρόνια πίσω. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι εάν κοιμήθηκαν ποτέ.

Η φυλή των Ζουλού, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες της Νότιας Αφρικής, έχει μια παροιμία που λέει ότι «ένα χέρι δεν μπορεί να πλυθεί μόνο του», υπονοώντας ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ο ένας τον άλλο για να προχωρήσουν. Ομως, στην πολυπολιτισμική κοινωνία του «Ουράνιου Τόξου» ο φυλετικός διαχωρισμός, αν και καλυμμένος, εξακολουθεί να κρατά δέσμιους 50 εκατομμύρια ανθρώπους από 11 φυλές. Μια φυλετική απομόνωση που θα υπάρχει όσο υπάρχουν και αυτοί που την καλλιεργούν.

Η συνέχεια στην Ελευθεροτυπία

Waris Dirie – Desert Children

«Η αγάπη πονάει τρεις φορές: όταν σε Κόβουν, όταν παντρεύεσαι και όταν γεννάς». Αυτή είναι η πραγματικότητα για ένα μεγάλο αριθμών γυναικών στην κεντρική Αφρική και την Ασία, αλλά ακόμη και στην «πολιτισμένη» Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Τα «Παιδιά της ερήμου» δεν είναι ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο, θα λέγαμε μάλιστα ότι είναι κάπως κακογραμμένο, αλλά αυτό δεν αφαιρεί τίποτα από την ουσία του, τις σκληρές δηλαδή αλήθειες που καταθέτει. Η Γουάρις Ντίρι γράφει με πάθος γι’ αυτό που της συνέβηκε, για τον ακρωτηριασμό δηλαδή των γεννητικών της οργάνων σε μικρή ηλικία, και καταγράφει με πάθος τις μαρτυρίες γυναικών που πέρασαν τα ίδια ή και χειρότερα από αυτή. Προσπαθεί να δει τα πράγματα λίγο ψυχρά, από απόσταση, αλλά δεν τα καταφέρνει, έτσι τα περιγράφει όλα ακριβώς όπως συνέβηκαν: σαν στρατευμένος δημοσιογράφος, αλλά και σαν στατιστικολόγος. Ναι, στατιστικολόγος, αφού η αριθμητική του τρόμου είναι το στοιχείο που πιότερο την τρομάζει. Αυτή η αριθμητική που λέει ότι στο μέλλον τα πράγματα θα γίνουν ακόμη χειρότερα, πώς δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες θα ακρωτηριαστούν, απλά και μόνο επειδή κάποιοι αντιλαμβάνονται με μια δική τους διεστραμμένη οπτική το Κοράνι, διαιωνίζοντας μια πρακτική, η οποία άρχισε να εφαρμόζεται πριν αυτό γραφτεί ακόμη.
«Θρησκεία για μένα δεν είναι μόνο η Γραφή», λέει η Ντίρι, «αλλά και το τι κάνουμε εμείς, τα ανθρώπινα όντα με τους Ιερούς Λόγους». Η αλήθεια είναι ότι κάνουμε πολλά και… κακά. Είτε αυτά λέγονται σταυροφορίες, είτε τρομοκρατία, είτε υποδούλωση και ακρωτηριασμός των γυναικών. Στο όνομα της θρησκείας πολλές γυναίκες, ακόμη και όταν έχουν επιλογή, αποφασίζουν να επιτρέψουν σε κάποιους να ακρωτηριάσουν τα γεννητικά τους όργανα ώστε να μην είναι «ακάθαρτες». Αυτές γίνονται «καθαρές» και οι γριές που τις πετσοκόβουν, βάζοντας σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια τους τη ζωή, γίνονται πλούσιες και απολαμβάνουν το σεβασμό των συμπολιτών τους. Τέτοια διαστροφή. Και το μεγαλύτερο κακό είναι ότι συμβαίνει και σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Αυτό το οδοιπορικό στην οδύνη της συγγραφέως την ταξιδεύει στην Αυστρία, την Αγγλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και αλλού, και παντού ακούει τις ίδιες ιστορίες, μαζεύει αποκόμματα από τον πίνακα του ίδιου δράματος. Κι οι κοινωνίες που φιλοξενούν αυτές τις γυναίκες, σε ό,τι αφορά αυτό το φαινόμενο σφυρίζουν αδιάφορα. Μόνο στη Γαλλία θεωρείται έγκλημα. Στις υπόλοιπες δεν αποτελεί παρά ένα πταίσμα, συνώνυμο με την πολυπολιτισμικότητα, και σαν τέτοιο επιλέγουν να το κρύβουν επιμελώς κάτω από το χαλί.
Ίσως η γραφή να γίνεται πού και πού μελό, ίσως ο πόνος να ξεχειλίζει απ’ αυτή τη μαρτυρία, αλλά εμείς δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε το θαυμασμό μας για τη Ντίρι. Ενώ θα μπορούσε να καθίσει στα αυγά της και ν’ απολαύσει τη φήμη που απέκτησε σαν μοντέλο, αφιερώνει όλο και περισσότερο χρόνο, όλο και μεγαλύτερη ενέργεια, στην προσπάθεια να βάλει για τα καλά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τη βάρβαρη αυτή συνήθεια. Αν έχετε αδύνατο στομάχι μη διαβάσετε αυτή την ιστορία. Αλλά, αν το αντέχετε και θέλετε να μάθετε τι πάει πραγματικά να πει πόνος και καταπίεση στη σύγχρονη εποχή των δήθεν ίσων ευκαιριών, δεν έχετε παρά να το πάρετε στα χέρια σας και να ρουφήξετε την κάθε σελίδα του. Τότε ίσως αντιληφθείτε πόσο τυχεροί/ες είστε – πόσο τυχεροί/ες είμαστε όλοι/ες.