Απ' το Μάλι στη Σάνη

Τις Κυριακές στο Μπαμακό γίνονται γάμοι, πολλοί γάμοι. Κιθάρες και ταμ-ταμ ακούγονται από παντού, φίλοι, γείτονες και συγγενείς έρχονται στο ραντεβού με τα καλά τους, και η γιορτή δεν λέει να τελειώσει... Είναι ωραίες οι Κυριακές στο Μπαμακό, την πρωτεύουσα μιας από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη, μας διαβεβαιώνουν τραγουδώντας οι Αμαντού και Μαριάμ, το «τυφλό ζευγάρι από το Μάλι». Δυο χρόνια μετά την εμφάνισή τους στη Λυρική Σκηνή, σε μια συναυλία τα έσοδα της οποίας διατέθηκαν για την ανέγερση ιδρύματος στην πατρίδα τους για παιδιά-φορείς του AIDS, ο κιθαρίστας Αμαντού Μπαγκακιόκο και η τραγουδίστρια Μαριάμ Ντούμπια ξανάρχονται, φέρνοντας στις 25 του μηνός στο Sani Festival της Χαλκιδικής αυτό το κράμα συναισθήματος και ρυθμού που τους έχει χαρίσει φανατικούς ακροατές σε διάφορες γωνιές του κόσμου.
Ο Αμαντού και η Μαριάμ δεν ευτύχησαν ποτέ ν' αντικρίσουν ο ένας τον άλλο. Εκείνη έχασε το φως της σε ηλικία πέντε ετών από οστρακιά, κι αυτός στα δεκαπέντε του, από καταρράκτη. Η κοινή τους ιστορία ξεκίνησε πριν από τρεις δεκαετίες περίπου, με το που συναντήθηκαν στο Ινστιτούτο για Τυφλούς Νέους του Μπαμακό όπου μάθαιναν να διαβάζουν με τη μέθοδο Μπράιγ. Ο Αμαντού, εξοικειωμένος από τα μικράτα του με το φλάουτο, την αρμόνικα και την κιθάρα, ήταν ήδη μέλος μιας μπάντας απ' την οποία θα ξεπηδούσε αργότερα και ο Σαλίφ Κεϊτά. Ενώ κι η Μαριάμ, που ήταν η ψυχή της τάξης της καθώς «είχε βαλθεί να μάθει στους συμμαθητές της να τραγουδούν και να χορεύουν», όπως θυμάται ο σύντροφός της, «από παιδάκι σαγήνευε με τη φωνή της, συμμετέχοντας σε οικογενειακές μαζώξεις και γιορτές». Ενωμένοι έκτοτε και στη ζωή και στη σκηνή, γονείς τριών παιδιών και δημιουργοί πέντε ώς τώρα άλμπουμ, ο Αμαντού και η Μαριάμ βιώνουν «μια καθημερινότητα που δεν διαφέρει πολύ από εκείνη των ανθρώπων που βλέπουν», την καθημερινότητα δύο μουσικών που «συνθέτουν, κάνουν πρόβες, ταξιδεύουν...». «Αλληλοσυμπληρωνόμαστε», μας λέει τηλεφωνικά ο Αμαντού, «αντιμετωπίζουμε τη ζωή με τον ίδιο τρόπο και μέσα απ' τη μουσική μας περνάμε μηνύματα που μοιραζόμαστε κι οι δύο, για την αγάπη, την ειρήνη». Ο μελωδικός τους ήχος αντλεί από την παράδοση της χώρας τους, περνά από τα αμερικανικά μπλουζ και φτάνει ώς τις πολύχρωμες λατινοαμερικάνικες φιέστες. Και οι λιτοί τους στίχοι, πιο πολιτικοποιημένοι από τη σύμπραξή τους κι έπειτα με τον Μανού Τσάο στην παραγωγή του «Dimanche a Bamako», πέρα απ' τον έρωτα μιλούν και για τη δημαγωγία και τη διαφθορά των πολιτικών, τα καραβάνια των εξορίστων, την ανθρώπινη αλληλεγγύη. Αλληλεγγύη, να η λέξη-κλειδί: «Πολλοί πιστεύουν ότι μόνο η φτώχεια χαρακτηρίζει την Αφρική», λέει ο Αμαντού. «Σύμφωνοι, υπάρχει πολλή φτώχεια, αλλά υπάρχουν και άνθρωποι μ' αισθήματα, που ζούνε μαζί, υποστηρίζονται μεταξύ τους και συνεχίζουν να γλεντάνε». Οπως παραδέχονται και στο τραγούδι τους «La realite», «σ' αυτόν τον κόσμο η πραγματικότητα είναι θλιβερή, γεμάτη σκαμπανευάσματα. Αλλοι γεννιώνται κι άλλοι πεθαίνουν, άλλοι γελάνε κι άλλοι κλαίνε, κάποιοι δουλεύουν, κάποιοι είναι στην ανεργία. Ναι η πραγματικότητα είναι θλιβερή, αλλά... ας χορέψουμε!». Ο Αμαντού και η Μαριάμ γνώρισαν τις πρώτες τους επιτυχίες στην Ακτή του Ελεφαντοστούν, όπου ζούσαν αυτοεξόριστοι τη δεκαετία του '80. Κι οι θαυμαστές τους, βλέποντάς τους να διασχίζουν τις γειτονιές της Αμπιτζάν, ώς και στα χέρια σήκωναν το αυτοκίνητό τους! Εγκατεστημένοι πια και πάλι στο Μπαμακό, απολαμβάνουν τη διασημότητά τους λειτουργώντας ως «άτυποι» -ο Αμαντού το τονίζει αυτό- πρεσβευτές του Μάλι στο εξωτερικό. Η επιτυχία τούς έδωσε περισσότερες ευκαιρίες για ταξίδια και συμμετοχές σε φεστιβάλ, οι συνεντεύξεις μπήκαν κι αυτές στο πρόγραμμά τους, αλλά «η ζωή μας δεν άλλαξε ουσιαστικά, έχουμε ακόμα τους ίδιους, παλιούς μας φίλους». Η γνωριμία τους με τον Μανού Τσάου έγινε στο Παρίσι με πρωτοβουλία του τελευταίου, το 2003 που είχαν κυκλοφορήσει το τρίτο τους άλμπουμ και το τραγούδι τους «Chauffeurs» είχε ξετρελάνει τον δημιουργό του «Clandestino». Η εκτίμηση ήταν αμοιβαία, τα χνότα τους ταίριαξαν μεμιάς, και το ζητούμενο ήταν και για τους τρεις το ίδιο: ένα κράμα από ήχους της Αφρικής και της Δύσης, μια συνάντηση του παραδοσιακού με το μοντέρνο. Αυτός είναι ο δρόμος που ακολουθεί το ζευγάρι από το Μάλι, θεωρώντας γόνιμες τέτοιου είδους ανταλλαγές στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης. Ενας από τους γιους τους, πάντως, κάνει καριέρα στο χώρο της ραπ. «Αυτή είναι η μουσική των νέων σήμερα» αναστενάζει ανεπαίσθητα ο Αμαντού, «παιδί της εποχής μας είναι κι εκείνος!».

Από την Ελευθεροτυπία